Είστε στο τιμόνι του ΔΗΠΕΘΕΚ από τον Αύγουστο του 2018, μπορείτε να
μας κάνετε έναν απολογισμό για αυτό το διάστημα;
Θα αρχίσω από δύο γεγονότα που σηματοδοτούν την μεγάλη προσπάθεια που κάνει το καλλιτεχνικό, το διοικητικό και το τεχνικό προσωπικό. Το πρώτο είναι η αναγνώριση και τεράστια καλλιτεχνική επιτυχία της παράστασης «Εμφύλια Έπη» τόσο στην Καλαμάτα όσο και στην Νίκαια της Γαλλίας όπου παίχτηκε. Και το δεύτερο, η αναγνώριση της δουλειάς που γίνεται εδώ, από το Υπουργείο Πολιτισμού που αναβάθμισε το ΔΗΠΕΘΕ Καλαμάτας στην πρώτη κατηγορία των ΔΗΠΕΘΕ της χώρας. Κατά τα άλλα θα αναφερθώ στις προηγούμενες παραστάσεις και δράσεις. «Ο Γυάλινος κόσμος» του Τεννεσύ Ουίλιαμς με εξαιρετικές κριτικές, την παιδική παράσταση «Το μαργαριτάρι του κόσμου» επίσης με εξαιρετικές κριτικές. Το πρόγραμμα « Μια αγκαλιά περιοδεύει» που πρόσφερε αισιοδοξία και γέλιο στο Νοσοκομείο της πόλης και στις λέσχες φιλίας και πολιτισμού (πρώην ΚΑΠΗ) την ποιητική παράσταση «Κωνσταντίνος Καβάφης» στην σχολή εικαστικών που σηματοδότησε και το άνοιγμα του θεάτρου σε μη θεατρικούς χώρους, την εξωστρέφεια του ΔΗΠΕΘΕΚ με παραστάσεις όπως είπα στο εξωτερικό. Την καλοκαιρινή παραγωγή «Μιστέρο Μπούφο» που περιόδευσε στην Μεσσηνία και έφτασε μέχρι την Θεσσαλονίκη συμμετέχοντας στο Φεστιβάλ των ΔΗΠΕΘΕ του δήμου Νεάπολης και τέλος την ίδρυση και λειτουργία του Θεατρικού Εργαστηρίου που προσφέρει μαθήματα θεάτρου κάθε Σάββατο και τώρα ετοιμάζει και την πρώτη του παράσταση με ιστορίες της Καλαμάτας εμπνευσμένες και γραμμένες από τους ίδιους τους συμμετέχοντες. Φέτος η χρονιά ξεκίνησε με την μουσική κωμωδία του Ηλία Καπετανάκη «Ο γενικός γραμματεύς» και με το παιδικό έργο του Λόρκα «Οι φασουλήδες με το ρόπαλο. Οι κριτικές μέχρι στιγμής πάρα πολύ καλές και για τα δύο.
Πώς περιμένατε τα πράγματα και πώς τελικά είναι;
Δεν περίμενα κάτι διαφορετικό από αυτό που βιώνω. Ξέρετε είμαι σε αυτήν τη δουλειά πολλά χρόνια. Έχω μεγάλη εμπειρία. Ήμουν διευθυντής στο ΔΗΠΕΘΕ Ρόδου. Έχω σκηνοθετήσει σε πολλά ΔΗΠΕΘΕ, στα Κρατικά θέατρα. Θα ήταν παράξενο να αιφνιδιάζομαι. Γνωρίζω και τις δυσκολίες και τα προβλήματα. Γνωρίζω ότι πολλές φορές πρέπει να παλεύεις για το αυτονόητο. Ότι δεν έχεις πάντοτε συμμάχους. Ότι πολλές φορές σε αντιμετωπίζουν με δυσπιστία, ότι δέχεσαι πόλεμο, ότι γίνεσαι στόχος πικρόχολων σχολίων. Όμως θεωρώ ότι αν είσαι ειλικρινής και αποδεικνύεις με την δουλειά σου ότι έχεις έρθει για να προσφέρεις ότι καλύτερο, αυτό αναγνωρίζεται και οι φίλοι αρχίζουν και πολλαπλασιάζονται. Νομίζω ότι αυτό συμβαίνει τώρα στην Καλαμάτα.
Το κοινό όμως δείχνει να μην αγκαλιάζει το ΔΗΠΕΘΕΚ….
Η δυσπιστία του κοινού είναι από τα πλέον δύσκολα θέματα. Θέλει μεγάλο αγώνα και συνεχή προσπάθεια για να πεισθεί το κοινό ότι δεν θα χάσει τα χρήματά του και ότι η ψυχαγωγία που μπορεί να του προσφέρει το ΔΗΠΕΘΕΚ είναι πολύ υψηλού επιπέδου και άκρως επαγγελματική. Πρέπει επίσης να εστιάσουμε στην διαφήμιση των παραστάσεων που τώρα αρχίζει να λειτουργεί περισσότερο, Παρόλα αυτά δεν θεωρώ ότι το κοινό δεν ανταποκρίνεται. Στο πλαίσιο μιας εποχής που λειτουργεί με σκληρότητα απέναντι στην ευαισθησία και την καλαισθησία της τέχνης, το κοινό φαίνεται να ανταποκρίνεται και σε μερικές περιπτώσεις θα έλεγα με ιδιαίτερη θέρμη.
Στην Καλαμάτα έχουμε πάνω από 10 θεατρικές ερασιτεχνικές ομάδες,
αρχικά ένα σχόλιο για το νούμερο, θεωρείτε ότι είναι πολλές για το
μέγεθος της πόλης; Και αν ναι, γιατί θεωρείτε ότι είναι τόσες;
Το νούμερο είναι ενδεικτικό της διάθεσης του κόσμου να συμμετέχει στο θεατρικό παιχνίδι των μεταμορφώσεων και στο μέγα ερώτημα της αλήθειας του «είναι» και του «φαίνεσθαι» ή αν θέλετε στο μέγα ερώτημα του, τί είναι αλήθεια και τι είναι ψέμα. Πολλές φορές συμμετέχουμε σε μία δραστηριότητα χωρίς να αντιλαμβανόμαστε τα βαθύτερα αίτια που μας οδηγούν σε αυτήν. Σε κάθε περίπτωση η συμμετοχή σε μία ερασιτεχνική ομάδα είναι μία ευκαιρία για ουσιαστική και άκρως ενδιαφέρουσα κοινωνικοποίηση.
Οι παραπάνω ομάδες όταν ανεβάζουν παραστάσεις πολλές φορές καταφέρνουν
να γεμίσουν το θέατρο και μάλιστα για μέρες….
Αυτό είναι φυσικό. Το ερασιτεχνικό θέατρο προσελκύει και σωστά, συγγενείς και φίλους που θέλουν να ενισχύσουν τους δικούς τους ανθρώπους. Όμως πρέπει να καταλάβουμε ότι άλλες απαιτήσεις πρέπει να έχει κάποιος βλέποντας τον φίλο να παίζει και άλλες όταν βλέπει τον επαγγελματία. Είναι βέβαια αναγκαίο να ξεχωρίσουμε την ευφορία που μας δημιουργεί ο δικός μας άνθρωπος όταν ενσαρκώνει ένα ρόλο από την ευφορία που μπορεί να μας δημιουργήσει μία πραγματική ερμηνεία ενός καλού επαγγελματία.
Τόσο καιρό που είστε στο τιμόνι του ΔΗΠΕΘΕΚ πώς βλέπετε το κοινό της Καλαμάτας;
Δύσκολο κοινό. Χρειάζεται προσπάθεια για να το κατακτήσεις. Να κερδίσεις την εμπιστοσύνη του. Αυτό όμως το γεγονός δημιουργεί μεγάλο ενδιαφέρον στην προσπάθεια που καταβάλω. Είναι ένα στοίχημα, να κερδηθεί το κοινό χωρίς εκπτώσεις στην ποιότητα που ένα ΔΗΠΕΘΕ είναι υποχρεωμένο να παρέχει.
Κατά τη γνώμη σας το θέατρο τι πρέπει να περνά στο κοινό;
Το θέατρο από την αρχαιότητα έπαιζε καθοριστικό ρόλο στην κοινότητα. Ήταν το δια βίου σχολείο. Ήταν ο διακινητής των ιδεών και των θεμάτων για συζήτηση. Ο τελετάρχης στην τελετή της επαφής των ανθρώπων με το αόρατο. Ο διαμεσολαβητής στην μύηση της ίδιας της ουσίας της ζωής. Θα μου πείτε είναι ποτέ δυνατόν το θέατρο σήμερα να παίξει έναν τόσο σημαντικό ρόλο? Βέβαια τα πράγματα είναι δύσκολα με την έκπτωση των αξιών, με την τηλεοπτικοποίηση της ζωής μας, με τον ευτελισμό της αισθητικής. Όμως παραμένω αισιόδοξος. Το κυκλάμινο βγαίνει μέσα στους βράχους εκεί που δεν το περιμένεις. Η Αναγέννηση με τα υπέροχα δημιουργήματά της ήρθε μετά τον σκοταδισμό και την φρίκη του Μεσαίωνα. Πιστεύω ότι το πραγματικό θέατρο θα τα καταφέρει να παίξει και πάλι τον ρόλο που πρέπει μέσα στην κοινότητα. Όχι κατ’ ανάγκη τον ρόλο που έπαιζε στην αρχαιότητα αλλά τον ρόλο που αρμόζει στην σύγχρονη εποχή της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης και που σας βεβαιώ ότι δεν διαφέρει και τόσο από άλλες εποχές, γιατί ο άνθρωπος παραμένει ίδιος και πάντα αναρωτιέται από πού έρχεται και που πάει.
Μια άποψη είναι ότι ο πολιτισμός είναι αντίδοτο στην κρίση, η γνώμη σας;
Ο πολιτισμός είναι τρόπος ζωής, είναι ποιότητα ζωής. Το πώς ντυνόμαστε, το τι τρώμε, το πώς συνομιλούμε, ο τρόπος που ερωτευόμαστε είναι πολιτισμός. Η κρίση δεν νομίζω δυστυχώς ότι μας έκανε σοφότερους, συνολικά μιλώντας. Δεν βελτίωσε την ποιότητα ζωής μας. Χάθηκε η ευκαιρία της ενδοσκόπησης. Ρίξαμε το φταίξιμο της κρίσης σε άλλους, στον εξωτερικό παράγοντα αντί να αναλογισθούμε ποια ήταν τα λάθη μας. Ούτε ρίξαμε το βάρος στην βελτίωση της ποιότητας της ζωή μας για να αντιμετωπίσουμε την κρίση. Το ότι ο πολιτισμός είναι αντίδοτο στην κρίση, το βλέπω σαν κάτι που θα θέλαμε να ισχύσει αλλά τελικά δεν ίσχυσε.
Σε πρόσφατες δηλώσεις σας είπατε ότι το θέατρο δεν είναι η τέχνη για
την τέχνη, αλλά πρέπει να υπάρχουν και εισιτήρια. Πώς είναι η κίνηση
αυτών μέχρι σήμερα;
Είπα ότι δεν κάνουμε τέχνη για την τέχνη αλλά θέλουμε θεατές, κοινό για να απευθυνθούμε. Δεν θα ικανοποιηθώ παρά μόνο αν δω έξω από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καλαμάτας να σχηματίζονται ουρές για την αναζήτηση ενός εισιτηρίου. Αν βλέπω την αίθουσα σε κάθε παράσταση τόσο γεμάτη όσο και στις πρεμιέρες, τότε θα πω ότι ναι το κοινό μας αποδέχεται και θέλει να συνομιλήσει μαζί μας. Μέχρι τότε εμείς θα προσπαθούμε με κάθε τρόπο. Και θα ευχαριστούμε ιδιαιτέρως το κοινό που ήδη έρχεται, γιατί μας τιμά. Είναι συμπαραστάτης και συνομιλητής.
Αναγκαστήκατε μέχρι σήμερα να ανεβάσατε παράσταση με κριτήριο το να
κοπούν εισιτήρια και όχι κάτι που εσείς θα θέλατε;
Μα δεν είναι λάθος να παίρνεις υπ’ όψη σου το κοινό. Δεν ευτελίζω την τέχνη μου όταν ακούω το τι θα ήθελε. Ούτε όταν προσπαθώ να συνδυάσω το δικό μου «θέλω» με αυτό του «κοινού». Το μυστικό είναι στην συνομιλία και στην ανταλλαγή. Λάθος είναι, και η ελιτίστικη απομόνωση, και η άνευ όρων παράδοση σε ευτελή γούστα. Ισορροπία πρέπει να υπάρχει στις επιλογές, με κριτήρια εκπαιδευτικά, αισθητικά, με απόλυτο σεβασμό στον θεατή αλλά χωρίς υποχώρηση στο ευτελές. Εξ άλλου αν υποχωρούσαμε στο ευτελές δεν θα σεβόμασταν τον θεατή. Απλώς θα εισπράτταμε το αντίτιμο του εισιτηρίου του.
ΔΗΠΕΘΕ… μια πονεμένη ιστορία;
Έχει έρθει η στιγμή που τα ΔΗΠΕΘΕ πρέπει να αναβαθμισθούν. Ο θεσμός των ΔΗΠΕΘΕ είναι εξαιρετικά σημαντικός. Από τους σημαντικότερους που δημιουργήθηκαν στον χώρο του πολιτισμού. Όμως είναι πια κουρασμένος. Η εντροπία που χαρακτηρίζει κάθε σύστημα εδώ έχει πολλαπλασιαστεί και το σύστημα ζητάει και χρειάζεται τάχιστα ανανέωση. Προτείνω στην κεντρική εξουσία, γιατί μόνο από εκεί μπορεί να ξεκινήσουν δομικές αλλαγές, την αναβάθμιση των Δημοτικών Περιφερειακών Θεάτρων σε μικρά και ευέλικτα Εθνικά θέατρα. Ο Εθνικός τους χαρακτήρας θα τα αναβαθμίσει σε όλα τα επίπεδα αλλά κυρίως θα δώσει περισσότερη και πιο πλουραλιστική θεατρική παρουσία και παραγωγή
Πιστεύετε ότι το ΔΗΠΕΘΕΚ μπορεί να ζήσει πάλι ένδοξες στιγμές του παρελθόντος;
Θα ήθελα να σας καλέσω να φαντασθούμε ένα θέατρο που έχει την δυνατότητα ή καλύτερα την υποχρέωση να παράγει και να ανταλλάσσει παραστάσεις κάθε χρόνο με άλλα δύο ή τρία ΔΗΠΕΘΕ. Ένα θέατρο που συμμετέχει σε φεστιβάλ στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ένα θέατρο που προάγει τον πολιτισμό με πολλαπλές παράλληλες δράσεις. Που είναι μια κυψέλη πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Που καλεί τους νέους σε καλλιτεχνικές δραστηριότητες. Ένα τέτοιο ΔΗΠΕΘΕ δεν νομίζετε ότι θα στεκόταν επάξια στην πρώτη γραμμή των επιλογών μας?
Γιάννης Μαργαρίτης
Διαβάζοντας τις ιδιότητές σας βλέπουμε ότι είστε ένα «πολυμηχάνημα»,
τι είναι αυτό που σας αρέσει περισσότερο;
Ξέρετε αν μπορούσα να χαρακτηρίσω τον εαυτό μου θα έλεγα ότι είμαι κατασκευαστής θεατρικών γεγονότων. Όχι μόνο σκηνοθέτης ή δάσκαλος θεάτρου, ηθοποιός ή συγγραφέας. Μου αρέσει η περιπέτεια του θεάτρου και τα ταξίδια που κάνω σε αυτόν τον μαγικό χώρο. Η πνευματικότητα της θεατρικής δημιουργίας είναι κάτι που παρά την αχαριστία που την διακρίνει μερικές φορές, έχει γεμίσει την ζωή μου και αισθάνομαι ευγνώμων για το πλούσιο αυτό δώρο.
Σας λείπει το σανίδι με την έννοια να παίξετε;
Όχι δεν νομίζω. Εξ άλλου δεν θα χαρακτήριζα τον εαυτό μου ηθοποιό με την κλασσική έννοια του όρου. Παίζω σπάνια όταν αισθάνομαι ότι έχω κάτι να πω πέρα από την θέση του σκηνοθέτη.
Οι παραστάσεις
Πείτε μας για τις παραστάσεις που έχουν ανέβει αυτή τη στιγμή και τι
περιμένουμε.
Κωμωδία μετ ασμάτων χαρακτηρίζει ο συγγραφέας Ηλίας Καπετανάκης το έργο του. Και πράγματι στο πέρασμα της Ελλάδας από τον 19ο στον 20ο αιώνα, γράφει ένα κωμικό μιούζικαλ που στηλιτεύει με καυστικό τρόπο την κακή νοοτροπία, που δυστυχώς συνοδεύει την νεότερη ιστορία του τόπου. Κομματοκρατία, ρουσφέτια, εναγκαλισμός με το κράτος, επαρχιωτισμός, άμετρη προβολή του ατομικού συμφέροντος έναντι του συλλογικού, μιμητισμός, εισαγωγή κακοχωνεμένων ευρωπαϊκών προτύπων και πολλά ακόμα. Απόλυτη δηλαδή έλλειψη αρχών και αξιών του διαφωτισμού, που δυστυχώς δεν επηρέασε ουσιαστικά την πορεία της χώρας μας.
Ο Καπετανάκης γελάει, σαρκάζει, ειρωνεύεται, καταγγέλλει αλλά στο βάθος αισθάνεσαι μια πίκρα και μια μελαγχολία για όσα δεν έγιναν, για όσα χάθηκαν. Μα αυτά ακριβώς τα συναισθήματα δεν χαρακτηρίζουν όλους τους πραγματικούς κωμωδιογράφους από την εποχή του Αριστοφάνη;
Το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας συναντιέται δεύτερη φορά με το συγκεκριμένο έργο του Καπετανάκη. Το 1987 έγινε η πρώτη παρουσίαση του έργου του σημαντικού Καλαματιανού συγγραφέα. Σήμερα 32 χρόνια αργότερα ανεβάζουμε στην ίδια σκηνή και πάλι, την καυστική μουσική σάτιρα, σε μία εντελώς διαφορετική παράσταση. Το έργο διασκευάζεται, κρατώντας την ουσία και το περιεχόμενό του. Κάποιοι δευτερεύοντες ρόλοι συγχωνεύονται και το ιδιαίτερα μεγάλης διάρκειας κείμενο περιορίζεται, αφαιρώντας σημεία που κρίνουμε πως δεν αφορούν τον σημερινό θεατή.
Η παράσταση πατάει πάνω σε μια σύγχρονη θεατρική αφήγηση, που αξιοποιεί την κωμική σωματικότητα που μας κληρονομεί ο βουβός κινηματογράφος, αλλά και η μετέπειτα ιδιαιτέρως δημοφιλής ελληνική κινηματογραφική παραγωγή. Ο θίασος του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καλαμάτας σε μεγάλα κέφια και με δημιουργικό οίστρο, μεταφέρει την ιστορία του Γενικού Γραμματέα και της οικογένειάς του. Μιας ιστορίας που δυστυχώς, έχει ακόμα πολλά επίκαιρα στοιχεία. Η σκηνογραφία αλλά και τα κοστούμια, μεταφέρουν μνήμες από την τόσο παραστατική γελοιογράφηση της εποχής και η μουσική με 18 τραγούδια που γράφτηκαν ειδικά για την παράσταση, έχει συνεχείς αναφορές σε πολύ γνωστές μελωδίες από την ελληνική και παγκόσμια δημιουργία. Κλείνουμε το μάτι παιχνιδιάρικα λοιπόν στον θεατή και ελπίζουμε να ταξιδέψει μαζί μας με γέλιο και περισυλλογή, στα τελευταία χρόνια της νεότερης ιστορίας μας, που το ερώτημα πλανάται ακόμα. Άραγε τι είναι η πατρίδα μας;
Η παιδική σκηνή του Δημοτικού Περιφερειακού Θεάτρου Καλαμάτας, παρουσιάζει το έργο «Οι φασουλήδες με το ρόπαλο» του σπουδαίου δραματουργού Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα.. Το υπέροχο αυτό ποιητικό κείμενο γραμμένο για παιδιά αλλά και για τους ενήλικες που θέλουν να διατηρούν την παιδική τους αθωότητα, αναφέρεται σε μια ιστορία αγάπης. Η αγάπη της Ροζίτας και του Κοκολίκου θα συναντήσει πολλά εμπόδια, αλλά θα έχει αίσιο τέλος, εφόσον η αγάπη νικάει τα πάντα. Η παράσταση, μέσα από μία πανδαισία χρωμάτων και μουσικής θα παρουσιαστεί από ηθοποιούς αλλά και από κούκλες. Το παραμύθι του Ισπανού δραματουργού που περιγράφει τις περιπέτειες της Ροζίτας και του Κοκολίκου, θα συγκινήσει και θα αγαπηθεί από το παιδικό κοινό χάρις στον ρομαντισμό, τις περιπέτειες και την τρυφερότητά του.
Μπορεί να δούμε στο μέλλον και άλλους Καλαματιανούς να επιστρέφουν στο ΔΗΠΕΘΕΚ;
Θα ήταν ευχής έργο αν και το κριτήριο δεν πρέπει ποτέ να είναι η εντοπιότητα όσο η ποιότητα του καλλιτέχνη, το ήθος, το ταλέντο και η διάθεση για σκληρή δουλειά.